Aug 25, 2019
رکابه
در گذشته چندان مرسوم نبود كه صفحات نسخه را پس از كتابت شماره‌گذاري كنند چرا كه در عمل تقريباً ناممكن بود كه نسخه‌ها را به گونه‌اي كتابت كنند تا شماره صفحه‌هاي آن‌ها با يكديگر برابر باشد.
آب نشان (واترمارك)
بي‌گمان همه خوانندگان ديده‌اند كه در اسكناس‌ها بخشي هست كه هنگام قرار گرفتن در برابر نور، تصوير يا نوشته‌اي در ميان آن نمايان مي‌شود. «آب‌نشان» نيز دقيقاً همين ساختار را دارد.
افشان
«افشان» يكي از زيباترين هنرهاي به كار رفته در نسخه‌پردازي مي‌باشد كه در تزئين نسخه‌ها و مرقعات كاربرد داشته است.
خط ناخنی
«خط ناخني» از ابداعات تفنني در نسخه‌پردازي است و بيشتر در قالب قطعات خوشنويسي و بعضاً نقاشي‌ها در مرقعات درج مي‌شد.
«كتابه» در نسخه‌شناسي
«كتابه» اصطلاحي است كه در واژه نامه‌ها به چند معني به كار رفته اما عمده‌ترين معناي آن مربوط به نوشته‌هايي است كه در ايوان و سردر بناها - معمولاً به شيوه‌هايي چون كاشي‌كاري ، سنگ‌تراشي و ...- ايجاد مي‌شد.
مرقع
از حدود سده دهم هجري و حتي اندكي پيش از آن هنرهايي چون نگارگري و خوشنويسي رفته رفته به هنرهايي مستقل بدل شدند و اجراي اين هنرها بصورت مستقل از نسخه و نسخه‌نويسي نيز رواج يافت.
تكحيل (/ تحرير) در نسخه شناسي
استفاده از زر محلول در نگارش و تزئين نسخه‌هاي خطي از ديرباز – حتي از نخستين سده اسلامي- رواج داشته است.
نقش واق، يكي از هفت اصل نگارگري دوره اسلامي
مي دانيم كه طبق يك رسم و سنّت كهن، هفت اصل براي نگارگري دورۀ اسلامي شناخته شده بود كه هركدام از آن ها به نامي شناخته مي شد.
«متن و حاشیه» در نسخه شناختی
«متن و حاشيه» يكي از شيوه‌هاي كتاب آرايي مي‌باشد كه به دو منظور در نسخه‌ها كاربرد داشته است. نخستين كاربرد آن مربوط به بازسازي نسخه‌هاي آسيب‌ديده است و گمان مي‌رود كه پيدايش فن متن و حاشيه كردن در كتاب‌آرايي زاده همين نياز به بازسازي نسخه‌ها بوده است.
صفحه‌ها
دیدار با دو یار همدانی
بار دیگر توفیق رفیق شد تا در روزگار هشتادسالگی دکتر پرویز اذکایی و برای تجدید دیدار با یار دیرین او استاد ذکاوتی راهی همدان شوم.
